Ponieważ, diamenty są tak warte, bardzo ważne jest aby mieć unywerzalny system ocen do porównania ich jakości. W latach 1940. i ''50-ych, GIA rozwinął 4C i GIA Międzynarodowy System do klasyfikacji diamentów i do obiektywnego porównania i ewaluacji diamentów.
Jedyną cechą diamentów do której się może przyczynić człowiek, jest jego brus. On jest od znaczenia wyjątkowego. Idealne proporcje kamienia najlepiej reflektują promienie świetlne ku oku i dają mu sławny "diamentowy" błask.
Najbardziej powszechny gatunek szlifowania jest okrągła (Round Brilliant Cut) i tak szlifowany diament się nazywa "briliant". Przy szlifowaniu się traci około pół swego poszątkowego ciężaru. Istnieją jeszcze niektóre kształty standardowe: Princess, Emerald, Marquise, Oval, Heart,Pear, Baguette...
Nieobecność koloru w diamentach się najbardziej ceny.
Diament jest jedyny kamień szlachetny, który się może znaleźć we wszystkich kolorach spektru. Choć rząda opinia że diamenty są bezkolorowy, oni w sobie mają cząstki koloru żółtego, siwego i brązowego. Najbardziej cenione są najrzadsze! A to są bezkolorowy, lub tzw. "Fancy Colour" diamenty: różowy, niebieski, żółty i czerwony. Istnieją jeszcze i czarny diamenty.
Stwierdzenie koloru jest bardzo złożony proces i musi się publikować wg pewnych, zadanych warunkach, więc jest z powodu tego niemożliwie stwierdzić kolor kamienia.
GIA zrobiła klasyfikację diamentów wg koloru i ona zaczyna od oznaki D (bez koloru) do Ž (żółtego).
Karat przedstawia wagę diamentu. Jeden karat wynosi 0,20g.
Wartość diamentu wg karatu, rośnie progresywnie z jego wielkośćią. Większe diamenty są rzadziej spotykany. Innymi słowami, diament od jednego karatu jest o wiele bardziej wartościowy niż 100 drobnych diamentów wg 0,01ct.
CT | 0.01 | 0.05 | 0.10 | 0.15 | 0.20 | 0.25 | 0.33 | 0.50 | 0.75 | 1.00 | 1.25 | 1.50 | 2.00 | 2.50 |
MM | 1.50 | 2.25 | 3.00 | 3.40 | 3.70 | 4.00 | 4.50 | 5.00 | 5.90 | 6.50 | 7.00 | 7.50 | 8.00 | 8.50 |
Częste są małe inkluzje, mogą być cechy wewnętrzne - nazywają się inkluzje (ciemny «węgiel», biały «lód», pęknięcia, itd ) - które są powstale w poszczególnych fazach powstania diamentu.